აკაკი წერეთელი

                      აკაკი წერეთელი                                                                                                                                                                 (1840_1915)

   აკაკი წერეთელი იყო დიდი ქართველი მწერალი, პოეტი, საზოგადო მოღვაწე და პუბლიცისტი. ის დაიბადა 1840 წლის 21 ივნისს, იმერეთში,  საჩხერის რაიონის სოფელ სხვიტორში. იგი შეძლებულ ოჯახში დაიბადა, მისი მამა იყო თავადი როსტომ წერეთელეი, ხოლო დედა იმერეთის მეფის სოლომონის შვილის შვილი ეკატერინე აბაშიძე იყო. აკაკის მამა ადრე გარდაეცვალა და ამის გამო ვერ შეძლო კარგი განათლების მიღება, ძირითადა შინ იღებდა სწავლა-განათლებას. აკაკის მამა ჭკვიანი კაცი ყოფილა, კარგად იცოდა ჭადრაკის თამაში. აკაკი წერეთელი მამაზე წერს: „მამაჩემი... ძლიერი გონების კაცი იყო, მოსწრებული და ენა მჭევრი, თუმცა კი ხშირად ენამწარეც. დედაჩემი იტყოდა ხოლმე: „ამ ჩემ შვილებს მამამისის ენა გამოჰყვათ დახურდავებულიო“. ჩვენ ხუთნი და-ძმანი ვიყავით, ღვთის მადლით, არც ერთს არ გვქონია სუსტი ენა და აქედან შეგვიძლია ვიგულისხმოთ, თუ რა უნდა ყოფილიყო მამაჩემის დაუხურდავებელი ენა? სწორედ სასიამოვნო და საყვარელი სანახავი იყო მამაჩემი, როდესაც გუნებაზე იყო. იმას რომ სწავლა მიეღო და ცხოვრებაში განვითარება ჰქონოდა, შესანიშნავი რამე იქმნებოდა“.                                                                            

აკაკის დედა იყო ეკატერინე აბაშიძე. იგი დაბადებულა 1808 წელს. ეკატერინეს დიდი ღვაწლი აკაკის გონივრულ აღზრდაში. ის არ ანებივრებდა თავის შვილებს. ამის შესახებ აკაკი წერს: „საკვირველი ზნე სჭირდა დედას, თუ არ გამოთხოვების დროს, როცა სადმე დიდი ხნით მივდიოდი, და ხანგრძლივი უნახაობის შემდეგ, ისე არ გვაკოცებდა ბავშვებს.“ აკაკი  მთელი ცხოვრება  ატარებდა დედისადმი ღრმა პატივისცემისა და უსაზღვრო სიყვარულს.აკაკის ჰყავდა ოთხი და-ძმა: ანა, დავითი, აკაკი და მავრა.                                                                                                                                                                                                                                                                                          აკაკი წერეთელმა ბავშვობის წლები სოფელ სავანეში, ძიძასთან გაატარა. იგი 1852 წლიდან ქუთაისის გიმნაზიაში სწავლობდა, ხოლო 1859 წლიდან  პეტერბურგის უნივერსიტეტში სწავლობდა, რომელიც 1863 წელს დაამთავრა.

ლექსების  წერა წერეთელმა პატარაობიდან დაიწყო. მას დიდი პოპულარობა მოუტანა 1860 წელს გამოქვეყნებულმა ლირიკულმა ლექსმა  "საიდუმლო ბარათი", რომელიც სიმღერადაც გავრცელდა.

აკაკი წერეთელს უდიდეს დამსახურება მიუძღვის ''ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების'' დაარსებაში, ასევე ქართული დრამატული საზოგადოების შექმნასა და ქართული ჟურნალისტიკის განვითარებაში. მად დააარსა ყოველთვიური ჟურნალი "აკაკის თვიური კრებული" (1897-1900) . ილია ჭავჭავაძესთან ერთად აკაკი წერეთელი სათავეში ჩაუდგა ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას საქართველოში და მიზანდასახულად იღვწოდა ქართველი ხალხის სულიერი აღორძინებისათვის.

აკაკი წერეთლის შემოქმედებამ წარუშლელი კვალი დატოვა ქართველი ხალხის ისტორიაში. მან ილია ჭავჭავაძესთნ ერთად დაიმკვიდრა ქართული ლიტერატურის ერთ-ერთი ფუძემდებლისა და თანამედროვე ქართული სალიტერატურო ენის რეფორმატორის სახელი.

აკაკი თანამშრომლობდა ჟურნალ "ცისკრის" რედაქციაში და იქ აქვეყნებდა თავის ლექსებს: "პოეტი" და "ჩანგური", იგი ავტორია არაერთი შესანიშნავი სატრფიალო ლექსისა: "ციცინათელა" ,"მუხამბაზი" და სხვ. ისტორიული პოემები და დრამები: "ბაგრატ დიდი", "თორნიკე ერისთავი". რომანი: "ბაში-აჩუკი" და სხვ. დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა პოემას "გამზრდელი" , სადაც ადამიანური ზნეობის პრობლემებზეა საუბარი.
აკაკი წერეთლის შემოქმედებამ წარუშლელი კვალი დატოვა ქართველი ხალხის ისტორიაში და მათ ცხოვრებაში განუყრელ თანამგზავრად იქცა.

ქართველმა ხალხმა სიცოცხლეშივე შერაცხა აკაკი სახელოვან პოეტად.

აკაკი წერეთელი გარდაიცვალა 1995 წლის 26 იანვარს, 75 წლის ასაკში. იგი დაკრძალულია თბილისში, მთაწმინდის პანთეონში